Niebo w listopadzie

Co można zobaczyć w listopadzie na nocnym niebie.

1.Gwiazdozbiory widoczne o godzinie 00:00 :

A)     nad wschodnim horyzontem:

Bliźnięta
Orion
Woźnica
Byk

B)     nad zachodnim horyzontem:

Orzeł
Łabędź
Delfin
Lutnia
Wodnik

C)     nad południowym horyzontem:

Wieloryb
Ryby

D)     nieopodal zenitu

Trójkąt
Andromeda
Pegaz
Baran
Kasjopeja

Trójkąt:

Konstelacja trójkąta jest mała, ale za asa w rękawie ma przepiękną galaktykę M33(widoczną już przez lornetkę), oddaloną od nas o 3 mln lat świetlnych. Galaktyka Trójkąta zawiera w sobie wiele obszarów formowania się młodych gwiazd. Najjaśniejszą gwiazdę w Trójkącie, Rasalmothallan dzieli od Słońca 64 lata świetlne.

Gwiazdozbiór Trójkąta

Andromeda:

Andromeda jest gwiazdozbiorem łatwym do odszukania na nocnym niebie. Leży ona na południe od charakterystycznego „W”, wyznaczanego przez Kasjopeję, i na północ od wielkiego kwadratu Pegaza. Andromeda jest gwiazdozbiorem dość długim, tworzącym wąską literę V.
Andromeda jest najbardziej znana z galaktyki, o tej samej nazwie(M31), która jest najdalszym, dostrzegalnym gołym okiem obiektem odległym o 2,9 mln lat świetlnych od Słońca. Zarówno M31 i M33 są członkami naszej Lokalnej Grupy Galaktyk. Galaktyka Andromedy za około 5 mld lat zderzy się z Drogą Mleczną.

Gwiazdozbiór Andromedy

Pegaz:

Pegaz jest dużym gwiazdozbiorem przypominającym konia. Najciekawszym obiektem w Pegazie jest gromada kulista gwiazd M15 położona obok gwiazdy Enif, będącej zakończeniem „pyska”.

Gwiazdozbiór Pegaza

Baran:

Baran to mała konstelacja zawierająca niewielka ilość gwiazd. Nasi przodkowie, którzy widzieli w tych kilku gwiazdach barana musieli mieć bujną wyobraźnię. Najjaśniejszą gwiazdą jest Hamal.

Gwiazdozbiór Barana

Kasjopeja:

Jest łatwo rozpoznawalnym gwiazdozbiorem nieba północnego. Jej 5 najjaśniejszych gwiazd układa się w charakterystyczną literę W, a sama konstelacja leży na tle Drogi Mlecznej.

Gwizazdozbiór Kasjopei

2. Planety widoczne w listopadzie:

Merkury  – w listopadzie niewidoczny.

Wenus  – w połowie miesiąca widoczna  około pół godziny po zachodzie Słońca nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. Duża jasność ułatwia jej rozpoznanie. 27 listopada o godz. 16:15 będzie widoczna obok Księżyca.

Mars –  widoczny w drugiej połowie nocy: w połowie miesiąca  około godz. 2 będzie można go dostrzec na wysokości ok. 30° nad wschodnim horyzontem na tle gwiazdozbioru Lwa.  Czerwona barwa planety ułatwia odróżnienie go od okolicznych gwiazd. 11 listopada będzie widoczny obok gwiazdy Regulus  (o podobnej jasności) a 19 listopada po godz. 2 obok Księżyca.

Jowisz – widoczny przez całą noc na tle gwiazdozbioru Barana. Około godz.  18  jest widoczny nad wschodnim horyzontem a około godz. 0 wysoko nad południowym horyzontem . Łatwo go rozpoznać gdyż jest wyraźnie jaśniejszy od  pobliskich gwiazd. Już przez lornetkę można dostrzec cztery największe księżyce Jowisza(Io, Europa, Ganimedes, Calisto)zwane on nazwiska odkrywcy galileuszowymi (nie zawsze jednak wszystkie naraz są widoczne, gdyż któryś z nich może znajdować się za planetą). Jowisz 9 listopada o godz. 18 będzie widoczny obok Księżyca nad wschodnim horyzontem.

Saturn – widoczny na początku listopada godzinę przed wschodem Słońca nisko nad wschodnim horyzontem. W dniach 22-23 listopada ok. godziny 6:00 widoczny nad południowo wschodnim horyzontem w pobliżu gwiazdy Spiki (najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru Panny) i Księżyca.

Uran i Neptun –  aby znaleźć Urana lub Neptuna najlepiej wyposażyć się co najmniej w lornetkę (Uran jest na granicy ludzkiego wzroku, Neptuna „gołym okiem” nie widać) i mapy nieba. Urana należy szukać w gwiazdozbiorze Ryb a Neptuna w Koziorożcu. Przy małym powiększeniu trudno je odróżnić  od zwykłych gwiazd.

3. Roje meteorytów w listopadzie:

17-18 listopada – maximum roju Leonidy. Niestety będący w ostatniej kwadrze księżyc będzie utrudniał obserwacje.

4. Fazy Księżyca:

• I kwadra – 2 listopada
• Pełnia – 10 listopada
• III kwadra – 18 listopada
• Nów – 25 listopada

Literatura i materiały:

1. Wielki Atlas Kosmosu;  Mark A. Garlick; Buchmann
2. Efemerydy Astronomiczne Rok 2011; Vega
3. www.astrojawil.pl
4. Niebo; Przemysław Rudź; Carta Blanca

---

materiał przygotowali: Wojtek i Arek