Teleskop Hubble’a

Teleskop Hubble’a  został wzniesiony na orbitę w 1990 r. Nosi nazwę amerykańskiego astronoma Edwina Hubble’a. Od momentu wystrzelenia stał się najważniejszym urządzeniem współczesnej astronomii.

Początki

Idea teleskopów kosmicznych powstała w roku 1923. Hubble został sfinansowany w latach siedemdziesiątych XX wieku, jednak ze względu na problemy techniczne i budżetowe oraz katastrofę promu Challenger realizacja projektu była systematycznie odkładana. Po wyniesieniu na orbitę naukowcy odkryli, że główne zwierciadło na skutek błędnego działania aparatury pomiarowej na Ziemi miało nieprawidłowy profil, przez co zdolność rozdzielcza całego teleskopu znacznie odbiegała od oczekiwanej. W 1993 roku wysłano pierwszą misję serwisową, która przywróciła parametry teleskopu do pierwotnie zakładanej jakości. Umiejscowienie poza ziemską atmosferą daje mu znaczącą przewagę nad teleskopami naziemnymi – zdjęcia nie są rozmazane oraz podatne na skutki zanieczyszczenia świetlnego. Ekstremalnie Głębokie Pole Hubble’a jest najdalej sięgającym astronomicznie zdjęciem, jakie kiedykolwiek wykonano w świetle widzialnym. Wiele obserwacji Hubble’a okazało się przełomowych, pomagając astronomom w lepszym zrozumieniu wielu fundamentalnych problemów astrofizyki.

Co nauka zawdzięcza temu teleskopowi

Do końca 2011 roku na podstawie danych z Hubble’a napisano ponad 10 000 prac naukowych. Teleskop Hubble’a pomógł w rozwikłaniu długowiecznych problemów astronomicznych, dostarczył również wiele danych, których wyjaśnienie wymaga nowych teorii. Spośród nich głównymi celami misji był dokładniejszy pomiar odległości do Cefeid, w wyniku czego stała Hubble’a, która określa tempo rozszerzania się Wszechświata proporcjonalnie do jego wieku, mogła być precyzyjniej oszacowana. Przed wystrzeleniem teleskopu błąd tego oszacowania wynosił ponad 50%, wraz z wykonaniem pomiarów odległości do cefeid w Gromadzie galaktyk w Pannie i innych dalekich gromad zmniejszył się do 10%. Oprócz pomocy w dokładniejszym oszacowaniu wieku Wszechświata Hubble wprowadził wiele wątpliwości odnośnie jego przyszłości. Astronomowie z High-z Supernova Search Team i Supernova Cosmology Project użyli teleskopu do obserwacji odległej supernowej i odkryli, iż rozszerzanie się Wszechświata, do tej pory uważane za proces spowalniający pod wpływem sił grawitacji, może być w rzeczywistości zjawiskiem przyśpieszającym. Owo przyśpieszanie zostało później dokładniej zmierzone przez inne naziemne oraz kosmiczne teleskopy, które potwierdziły odkrycie Hubble’a, jakkolwiek przyczyna tego zjawiska pozostaje nadal nieznana.

Co my możemy mu zawdzięczać

Jednym z bardzo ważnych działań teleskopu jest to że może on fotografować i o ile patrzenie w gwiazdy hipnotyzuje, my dostrzegamy  tylko małą część  piękna nocnego nieba.

Prosty człowiek może więc zobaczyć w pełni piękno kosmosu i jego wielką i jakże pustą dla nas pełnię którą ten teleskop rozjaśnia o to czego my nie widzimy.

• 

• 

Kamil Namysło

Wielkie minimum słoneczne.

Minimum Maundera jest to okres trwający od 1645 do 1717 roku, podczas którego powstało znacznie mniej raportów dotyczących plam słonecznych w porównaniu z pierwszą połową wieku.

Minimum Maundera pokrywa się w czasie ze środkowym i najchłodniejszym okresem tzw. małej epoki lodowej. Klimatolodzy zastanawiają się nad związkami zakresu tych zmian ze zmianami klimatu na Ziemi.

 

 

Met Office wieszczy nadejście wielkiego minimum słonecznego. To wielkie minimum słoneczne, w które wkraczamy może zredukować znacznie ilość pojawiających się plam słonecznych do poziomów widzianych 300 lat temu. Można zatem oczekiwać, że jeśli obecnie dzieje się to samo, to czekają nas podobne efekty. Ostatnie badanie sugeruje, że redukcja aktywności słonecznej do poziomu z tamtego okresu spowoduje obniżenie średniej temperatury we wschodnich Stanach Zjednoczonych i w Europie.

 

Źródła: http://zmianysolarne.pl/wiadomosc/brytyjskie-met-office-wieszczy-nadejscie-wielkiego-minimum-slonecznego-ktore-zmieni-europe

Łaziki marsjańskie z Polski najlepsze!

 

Polscy konstruktorzy zdominowali prestiżowe zawody łazików marsjańskich University Rover Challenge. Odbyły się one na pustyni w stanie Utah w Stanach Zjednoczonych. W ciągu trzech dni polscy studenci musieli wykonać, zdalnie sterując robotami szereg zadań takich jak rozpoznanie terenu, poszukiwanie form życia oraz dostarczyć pakietu medycznego rannemu astronaucie. warunki panująca na amerykańskiej pustyni dawała się we znaki robotom i ich konstruktorom. Zwycięskim łazikiem został robot Hyperion z Politechniki Białostockiej. Na podium znalazł się również łazik zespołu z Politechniki Rzeszowskiej.

Źródło: http://technowinki.onet.pl/kosmos/polskie-laziki-marsjanskie-najlepsze/rszz5

Czy Polska dołączy do Europejskiego Obserwatorium Południowego?

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) to jedna z największych organizacji, zajmujących się badaniami kosmosu z powierzchni. jest tak dlatego, że posiada kilka olbrzymich teleskopów na terytorium Chile. Jest to jedno z najlepszych miejsc na ziemi do prowadzenia obserwacji astronomicznych.
W ostatnim czasie została opracowana instrukcja negocjacyjna odnośnie przystąpienia Polski do tej organizacji. Została zaakceptowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a 12 maja 2014 premier Donald Tusk wyraził zgodę na rozpoczęcie negocjacji z ESO.

 

„Polskie Towarzystwo Astronomiczne, jako reprezentacja środowiska astronomicznego, wielokrotnie w swoich uchwałach podkreślało znaczenie i korzyści z przystąpienia Polski do ESO i podejmowało działania na rzecz takiego kroku. Liczymy na szybkie i pozytywne przeprowadzenie negocjacji, tak aby ojczyzna Mikołaja Kopernika miała pełny dostęp do najlepszych na świecie instrumentów badawczych” – powiedziała dr hab. Agnieszka Kryszczyńska, prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

Udział Polski w programie Europejskiego Obserwatorium Naukowego przyniesie wiele korzyści naukowych, gospodarczych i technologicznych. Organizacja ta posiada najnowsz i najbardziej zaawansowany sprzęt, który z czasem jest przenoszony do krajów członkowskich i wykorzystywany w różnych dziedzinach.

Źródło: http://nt.interia.pl/raport-kosmos/misje/news-polska-negocjuje-z-europejskim-obserwatorium-poludniowym,nId,1431181

Pierwsza reklama na Księżycu

Już w przyszłym roku na powierzchni Księżyca zostanie umieszczona pierwsza reklama. Umieści ją tam japońska firma Otsuka, która specjalizuje się w produkcji napojów energetycznych. Będzie promowała puszkę napoju Pocari Sweat.  Zostanie ona wysłana w kosmos podczas pierwszej, prywatnej misji księżycowej w październiku 2015. Poleci  na pokładzie rakiety Falcon 9, a na powierzchni umieści ją lądownik Griffin. Ciekawostką jest, że jej zawartość stanowić będą życzenia napisane przez dzieci z całej Azji.

Źródło: http://technowinki.onet.pl/biznes-i-finanse/japonczycy-jako-pierwsi-beda-miec-reklame-na-ksiezycu/91qm6

Najbardziej spektakularny deszcz meteorów od lat!

W nocy z 23 na 24 maja 2014 miał miejsce spektakularny deszcz meteorów od lat. Według naukowców w ciągu godziny na niebie pokazało się około 1000 meteorów. Był on jednym z najaktywniejszych deszczy „spadających gwiazd” od lat. Rój ten nosi nazwę Kamelopardialidów Majowych. Niestety, maksimum deszczu przypadło na godz. 8.30-9.40 czasu polskiego, więc już za dnia, a najlepszy widok mieli w tym czasie mieszkańcy Ameryki Północnej. W Polsce najlepiej było obserwować niebo pomiędzy północą a 2 nad ranem.

Źródła: http://technologie.gazeta.pl/internet/1,138228,16021405,Deszcz_meteorow_w_nocy_z_23_na_24_maja_2014___najwiekszy.html, http://pogoda.wp.pl/gid,16625933,kat,1035571,title,Deszcz-meteorow-nad-Polska,galeria.html?ticaid=112ca3

 

Kosmiczny Start – Inauguracja Parku 24

1 maja 2014 swoją działalność rozpoczął Park 24 działający przy ulicy Staszica w Stalowej Woli.

Organizatorzy przygotowali dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych wiele atrakcji. Każdy mógł wziąć udział w konkurach, zabawach, obejrzeć słońce i jego aktywność, poczuć się jak astronauta na żyroskopie. Największą atrakcją było przybycie mobilnego, nadmuchiwanego planetarium, w którym można było poznać przeróżne gwiazdozbiory i przenieść się w odległe miejsca wszechświata.

Na szczęście pogoda dopisała i wielu chętnych mogło skorzystać z przygotowanych atrakcji.

Mapa nocnego nieba – Maj 2014

W połowie maja około północy góruje Wolarz  ze swoją najjaśniejszą gwiazdą – Arkturem. Aby odnaleźć tą gwiazdę na niebie należy przedłużyć dyszel Wielkiego Wozu. Nisko nad horyzontem na południu można też dostrzec niepozorne gwiazdy Wagi. Ku zachodowi przemieszcza się po niebie Panna z Kłosem – jej najważniejszą gwiazdą.  Coraz wyżej pojawia się Skorpion, którego najlepiej będzie się obserwowało na przełomie maja i czerwca oraz Wężownik i Wąż. Poza tym wysoko nad horyzontem obok Wolarza podziwiać można część Herkulesa i piękny łańcuch gwiazd wchodzących w skład Korony Północy. Ponad to w gwiazdozbiorze Panny dobrze widoczny będzie Mars , a w gwiazdozbiorze Bliźniąt Saturn.

W tym miesiącu dzień wydłuży się o ponad godzinę. 21 maja Słońce wstąpi w znak Bliźniąt.

Źródła: http://www.wiw.pl/astronomia/niebo/ ;  http://gallery.astronet.pl/index.cgi?646

Z Torunia do gwiazd – wystawa czasowa Muzeum w Stalowej Woli

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli zaprasza na wystawę czasową „Z Torunia do gwiazd. Opowieść o Mikołaju Koperniku”

• miejsce: Galeria Warsztat, ul. Hutnicza 17
• czas: 11 marzec – 06 maj 2013
• koordynator wystawy: Aneta Garanty.
• Więcej informacji na stronie Muzeum lub pod nr telefonu 15 8448556 wew. 11

Wenus

Zwana również Jutrzenką, jest drugą co do odległości od Słońca planetą w naszym układzie słonecznym. Jest najjaśniejszym ciałem niebieskim po Słońcu i Księżycu.

Wyglądem i budową jest zbliżona do naszej Ziemi. Jednak istniejąca tam atmosfera sprawia, że ta planeta nie nadaje się do zamieszkania. Składa się ona w 95,5% z dwutlenku węgla(CO2) w 4% z azotu z niewielką domieszką pary wodnej, argonu oraz bezwodnika kwasu siarkowego. Skład chemiczny chmur wenusjańskich powoduje występowanie tam efektu cieplarnianego który determinuje występowanie temperatur sięgających 480*C na powierzchni planety. Z powodu wysokich temperatur nie ma na Wenus wody. Ponadto ciśnienie na tej planecie jest około 90 razy większe niż na Ziemi i wynosi około 90000hPa, a atmosfera jest około sto razy gęstszą niż ziemska co utrudnia badanie tej planety.

Powierzchnię Wenus badały radzieckie sondy „Venera 13” i „Venera 14”, które zrobiły, w 1982 r. zdjęcia. Na zdjęciach tych zaobserwowano rozległe równiny, poprzecinane skałami i wyciekami lawy. Stwierdziły, że chmury znajdują się na wysokości ok. 45 km, a niebo ma barwę pomarańczową. Po radzieckich sondach badania Wenus kontynuowały sondy NASA: Pioneer (1978-1981) i Magellan (od 1990r.). Sondy te krążyły wokół planety w celu uzyskania jej mapy. Wenus pokryta jest bazaltową skorupą, która jest gruba, a pod nią jest również gruby płaszcz. Pod płaszczem z kolei znajduje się metalowe jądro, różniące się jednak od ziemskiego, gdyż jest stałe. Wenus jak również Merkury nie posiada naturalnych satelitów.

Poniższa tabelka przedstawia podstawowe informacje o Wenus.

Tranzyt Wenus 06.06.2012r.

6 czerwca w Polsce będzie miał miejsce tranzyt Wenus na tle tarczy Słońca ostatni raz w tym stuleciu. Jest to zjawisko niebywale rzadkie, ponieważ kolejny tranzyt Wenus będzie miał miejsce 8 grudnia 2125 roku i nie będzie widoczne w Europie.

Czym obserwować ?

Musimy pamiętać, że tranzyt nastąpi na tle Słońca, które stanowi poważne zagrożenie dla naszego wzroku. Najlepiej więc obserwować to zjawisko przez specjalny filtr słoneczny ND-5. Do zaobserwowania tranzytu wystarczy już lornetka 7×50 lub 10×50.

Przebieg zjawiska

Tranzyt będzie widoczny w Polsce tylko częściowo, ponieważ do I kontaktu ze Słońcem dojdzie o godzinie 00:09 czasu polskiego w nocy z 5 na 6 czerwca. W momencie wschodu Słońca nad Polską, postęp tranzytu wynosić już będzie 55%, więc zobaczymy drugą połowę zjawiska.

Schemat tranzytu Wenus 6 czerwca 2012 roku
http://www.olemiss.edu/depts/physics_and_astronomy/activities/index.html

Zestawienie miast i godzin, o których następować będzie wschód Słońca:

Gdańsk – 04:15 CEST

Toruń – 04:20 CEST

Warszawa – 04:17 CEST

Częstochowa – 04:32 CEST

Kraków – 04:32 CEST

Suwałki – 03:58 CEST

Lublin – 04:16 CEST

Rzeszów – 04:24 CEST

Kołobrzeg – 04:27 CEST

Szczecin – 04:34 CEST

Poznań – 04:32 CEST

Wrocław – 04:39 CEST

Łódź – 04:24 CEST

Katowice – 04:36 CEST

Radom – 04:21 CEST

Zakończenie tranzytu nastąpi o godzinie 06:49 czasu polskiego.
Momenty kontaktów Wenus z tarczą słoneczną.

Przebieg zjawiska w popularnym programie astronomicznym Stellarium:
http://youtu.be/A9Aq5C5Y9-A

Zachęcamy do oglądania tego zjawiska, ponieważ jest ono już ostatnim tranzytem tej planety w naszym życiu.

---

materiał przygotowali: Arkadiusz Straub i Tomasz Szczerbaty